Prowincjonalia mają charakter konkursu najlepszych polskich filmów fabularnych, telewizyjnych i dokumentalnych o tematyce wiejskiej i małomiasteczkowej oraz kina oryginalnego i artystycznego, w których dominuje świat prostych, uniwersalnych wartości, subtelność i estetyka narracji. Często nazywane są również festiwalem kina peryferyjnego i outsiderów.
Celem Festiwalu jest popularyzacja polskiej sztuki filmowej oraz zaakcentowanie roli filmu w życiu społecznym. Szczególnie zależy nam na wyróżnieniu filmów o wysokich walorach artystycznych i humanistycznych. Chcielibyśmy także, aby Festiwal inspirował do nowych, ciekawych dokonań oraz tworzył atmosferę otwartości i zaufania między ludźmi, bez uprzedzeń, stereotypów i ksenofobii.

Patronem duchowym festiwalu jest “Jańcio Wodnik”, filozof i uzdrowiciel, bohater filmu Jana Jakuba Kolskiego. Postać ta, stała się pierwowzorem statuetki autorstwa Stanisława Sztamblewskiego z Kraśnicy, przyznawanej twórcom najlepszych filmów.

Cechą szczególną Prowincjonaliów jest ich otwarcie na kino niskobudżetowe. To właśnie od Wrześni rozpoczęła się festiwalowa przygoda takich filmów jak: „Anioł w Krakowie” Artura Więcka ”Barona” i „Zmruż oczy” Andrzeja Jakimowskiego.

Począwszy od IX edycji Festiwalu, program wzbogacono o dwa cykle filmowe: “Prowincje świata”, w którym prezentowane są dzieła z różnych obszarów kulturowych m.in. z Kenii, Hiszpanii, Argentyny, Meksyku, Chin, Gruzji, Niemiec, Węgier i Turcji oraz cykl “Porozmawiajmy o przyszłości”, filmy z nurtu kina niezależnego, etiudy studentów PWSFTViT w Łodzi i UŚ w Katowicach oraz Mistrzowskiej Szkoły Reżyserii Filmowej Andrzeja Wajdy.

Na Festiwalu miały miejsce prapremiery wielu filmów m.in. : “Ballada o kozie” Bartka Konopki, “Każdy Serb jest Radowanem” Anny Waśniowskiej,
“Powiedz to Gabi” Rolanda Rowińskiego, “Niepochowany” Marty Meszaros, “Wieża” Agnieszki Trzos, “Braciszek” Andrzeja Barańskiego, “Miłość w przejściu podziemnym” Janusza Majewskiego i “Mur” Dariusza Glazera.

Dobrą tradycją Festiwalu jest również przyznawanie nagród honorowych za całokształt twórczości. Dotychczas otrzymali je:
1994 – Jan Jakub Kolski, Franciszek Pieczka
1995 – Witold Leszczyński
1996 – Andrzej Kondratiuk
1997 – Andrzej Barański
1998 – Grzegorz Królikiewicz
1999 – Franciszek Pieczka
2000 – Stanisław Różewicz
2001 – Krystyna Feldman
2002 – Kazimierz Kutz
2003 – Kazimierz Karabasz
2004 – Marcel Łoziński
2005 – Sylwester Chęciński
2006 – Wiesław Gołas
2007 – Stanisław Tym
2008 – Maja Komorowska
2009 – Roman Kłosowski
2010 – Janusz Morgenstern
2011 – Janusz Majewski
2012 – Anna Milewska
2013 – Tadeusz Chmielewski
2014 – Witold Pyrkosz
2015 – Jerzy Gruza
2016 – Władysław Kowalski
2017 – Anna Seniuk
2018 – Krzysztof Kowalewski
2019 – Marek Koterski 
2022 – Stanisława Celińska 
2023 – Anna Dymna  

Oprócz pokazów i spotkań z twórcami, w programie zawsze znajduje się szereg imprez towarzyszących m.in. warsztaty filmowe, wystawy plastyczne i fotograficzne, spotkania literackie, koncerty zespołów muzycznych takich jak: Stare Dobre Małżeństwo, Jahir Group, La Bocheme, Carantuohil, Max Klezmar Band, Dikanda, Czeremszyna, Enej, Paula i Karol, Neo Retros, Domowe Melodie czy Kari Amirian, a także wielu solistów m.in. Katarzyna Skrzynecka, Adrianna Biedrzyńska, Ewa Dałkowska, Edyta Geppert i Aleksandra Nieśpielak. Ze swoimi programami kabaretowymi, wystąpili również Stanisław Tym i Maciej Stuhr.
Coroczną atrakcją Festiwalu są rówież słynnące ze swej oryginalności pikniki leśne na Strzelnicy Myśliwskiej w Podstolicach.

Festiwal od XXV edycji odbywa się we Wrzesińskim Ośrodku Kultury we Wrześni, ul. Kościuszki 21, 62 – 300 Września.